Noc Kupały

[nvy_05]

 ɴᴏᴄ ᴋᴜᴘᴀᴌʏ

 

Czym jest Noc Kupały?

21 czerwca to dzień przesilenia letniego. Rożnie owe święto jest nazywane, w Polsce funkcjonuje kilka nazw. W okolicach Śląska ta najkrótsza noc w roku nazywana jest Sobótką lub Nocą Sobótkową, natomiast przemieszczając się w północnym kierunku naszego kraju możemy spotkać się z funkcjonującą nazwą - Noc Kupały; jest najbliższa dawnym, słowiańskim obchodom celebrującym nadejście lata i bliskiego okresu żniw. 

NOC SOBÓTKOWA ŚWIĘTO NAJDAWNIEJSZE Z DAWNYCH 

Święto to jest tak stare, że ciężko wyjaśnić jego pochodzenie. Nie ułatwia tego fakt, że kościół katolicki starał się wymazać to ważne dla Słowian wydarzenie z własnego kalendarza. Stosowano różne sposoby, od próśb po zastraszenie. Nie było to łatwe, słowiańskie obrzędy i wierzenia były bardzo silne i trudno było je wyplenić. Ostatecznie kościół postanowił zasymilować to święto. Takim sposobem pojawiła się wigilia św. Jana, czyli do dziś obchodzona w kościołach Noc Świętojańska. 

 

SOBÓTKA W WIERZENIACH SŁOWIAŃSKICH ORAZ RYTUAŁY I OBRZĘDY 

Do dziś w naszej kulturze przetrwały stare obrzędy tego święta. Mają nieco inne znaczenie i przesłanie ze względu na mieszania się dawnych wierzeń z religią chrześcijańską. Aczkolwiek główne wartości pozostają niezmienne i dalej jest to okres związany z powrotem czasu dobrobytu, szczęścia i urodzaju. 

Sobótka była końcem szeregu obrzędów rozpoczynających się jeszcze w okresie Zaduszek.  Ta najkrótsza z nocy, poświęcona była najpotężniejszym pogańskim żywiołom, którymi były ogień i woda, a także związanymi z nimi Księżycowi i Słońcu. Słońce to ogień, a księżyc symbolizował wodę. 

Było to przede wszystkim święto płodności i urodzaju. Kończyła się wiosna, a zaczynało się lato przynosząc plony. Idealny okres na zabawę i radość. 

 

RYTUAŁ OGNIA W NOC KUPAŁY 

Ogniska były najważniejszym elementem obchodów tego święta. Były palone za wsią, aby oświetliły dobrym duchom drogę do ludzkich domostw, a odpędziły złe moce. Rozpalanie ognia było bardzo ważnym rytuałem.  

Początkiem było wykorzystanie starego, drewnianego koła z piastą osadzoną na wcześniej przygotowanym drewnianym palu wbitym w ziemię. Rozpalenie nie było takie proste jak mogło się wydawać. Trzeba było tak długo i szybko kręcić kołem, aż piasta, trąca o drewniany pal, rozgrzała się na tyle, by zapłonęła smoła na kole.  

Kiedy nastawała już noc, a ogniska płonęły w najlepsze, rozpoczynały się tańce i skoki przez ogniska. Zabawy te miały na celu wypędzenie zła ze skaczących przez ogień tancerzy. Również miały zapewnić im zdrowie, pomyślność, a młodym płodność. Dym z płonących podczas Nocy Kupały ognisk miał za zadanie sprowadzić dobrą pogodę podczas najbliższych żniw.  

W zabawie brała udział cała wieś. Noc była szczególnie ważna dla młodych, którzy jeszcze nie mieli swojej drugiej połówki. Z tym wiąże się inny, bardzo ciekawy rytuał – wianki. 

 

WIANKI, CZYLI O ŁĄCZENIU SIĘ W PARY 

Dziewczęta, aby skorzystać z prastarego obyczaju plotły wianki. Wykorzystywały wszelkie dostępne materiały. W większości były to kwiaty, wstążki i magiczne zioła. Na koniec we wianek wpinało się świecę lub łuczywo i puszczały go na rzekę czy strumień. 

Najważniejszą kwestią było to, aby świeca nie zgasła, ponieważ mogłoby to oznaczać dla dziewczyny staropanieństwo. Natomiast w przypadku, kiedy wianek utknął w zaroślach i żaden z panów go nie odzyskał, świadczyło to o tym, że jego właścicielka długo sobie poczeka na męża. 

Chłopcy ukrywali się na dole rzeki i próbowali wyłowić płynące wianki. Ten, któremu wianek wpadł w ręce, wracał do wsi i szukał jego właścicielki.  

 

ODPOWIEDŹ CHRZEŚCIJAN NA POGAŃSKIE ŚWIĘTO 

Kościół pogodził się z faktem, że nie uda im się wyplenić silnych i starych zwyczajów. Postanowili więc stworzyć własne święto i przypisać je jednemu z proroków (padło na Jana Chrzciciela).  

Noc świętojańska przypada dwa dni po przesileniu, czyli z 23 na 24 czerwca. Do obrzędów odbywających się w kościołach i kaplicach należało święcenie wody. Poza wodą święciło się zioła lecznicze oraz kwiaty ogrodowe.  

Chrześcijanie nie wykazali się kreatywnością i MOCNO inspirowali się tradycjami dawnych pogan.  

 

Współcześnie Noc Kupały jest powodem do dobrej zabawy. Nie ma to już tak dużego znaczenia jak kiedyś.

Dla dawnych Słowian miała ogromne znaczenie i niosła w sobie wielką moc. Moc wiary w to, że świat da się ogarnąć rytuałami i ceremoniami.

źródło